Çar ve ailesi bolşevikler tarafından gözetim altında tutuldukları Y.Katerinburg'da acımasızca öldürüldüler.

Ağustos'ta dünyayı saran "İspanyol Gribi" virüsü sonucu 8 ay içinde 20 milyon insanın öldüğü tahmin ediliyor.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 7 Ağustos 334 (7 Ağustos 1918) tarihinde 7nci Ordu Kumandanlığı'na ve seneyi mezkure eylülünde Fahri Yaveran silkine ithal buyrulmuş.

VI. Mehmed Han, bir beyanname yayınlayarak, Elviye-i Selâse'nin (Kars, Ardahan ve Batum'un) resmen Anavatan'a bağlılığını ilan et

Osmanlı tarihinin son kılıç alayı düzenlendi.

İngilizler ile yapılan savaş, Filistin ve tüm Suriye'nin kaybı ve ağır bir zaiyat ile sonuçlandı.

Karargâhı Nablus'ta olan 7. Ordu'nun komutanı Tuğgeneral Mustafa Kemal Paşa'dır.

Ordu;
• Albay İsmet (İnönü) komutasında 3. Kolordu (1. ve 11.Tümen) ve
• Tuğgeneral Ali Fuat (Cebesoy) komutasında 20. Kolordu'dan (26. ve 53.Tümen) oluşmaktadır.

Alman ve Avusturya hükümetleri, Başkan Wilson'un barışın dayandırılacağı "On Dört Nokta"sını kabul ettiler.

Beyrut bağımsızlığını ilan etti.

Bulgaristan savaştan çekildi.

Halep civarındaki Arap halkı, İngilizlerin kışkırtmasıyla ayaklandı.

Talat Paşa sadaretindeki İttihat ve Terakki hükümeti istifa etti.

Böylece İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı Devletini bölme, parçalama ve istilacı kuvvetlere teslim etme görevini tamamlamış olarak devlet yönetiminden çekilmiş oldu.

Yerine kurulan Ahmed İzzet Paşa'nın Sadareti 25 gün sürdü ve 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Mütarekesini imzaladı.
13 Kasım 1918 de Ahmet Tevfik Paşa hükümeti kuruldu.

Ahıska ve Ahılkelek çevresinde "Ahıska Hükümet-i Muvakkatası (Ahıska Geçici Hükümeti)" kuruldu.

Yugoslavya Cumhuriyeti kuruldu.

Savaş esnasın da Ürdün'de bulunan Hicaz demir yolunu korumakla görevli 4. Ordu 48. Tümene bağlı 300 Türk Askeri İngilizlerle girdiği mücadelede Şehit oldular. İngilizler Şehitlerimizi yakmasınlar diye yerel Müslüman halk tarafından apar topar toplanıp mağaraya saklayıp ağzı kapatılmıştır.

1973 yılında bir Türk araştırmacı bu olayı araştırıp o mağarayı bulur. Şehitlerimizin kemikleri yıkanıp cenaze namazı kılınıp bir sandukaya koyulur ve ebedi istiharete uğurlanır. Bu gün o mağarada 24 saat Kur'an okunur. Bir şehitlik yapılmıştır. Burası Türk toprağı olarak geçer.

Çekoslovakya, Avusturya-Macaristan imparatorluğundan bağımsızlığını kazandı. 30 Ekim 1918 tarihinde Çekoslovakya'da cumhuriyet ilan edildi.

Birinci Dünya Savaşı sonunda, 30 Ekim 1918 tarihinde, İtilâf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında, Limni Adası'nın Mondros Limanı'nda bulunan Agamemnon zırhlısında imzalanan, Mondros Mütarekesi'nin hükümleri gereğince imparatorluk tarihe karışıyordu.

Türk ordusu derhal terhis ediliyor, silâh, cephane ve ulaşım yolları ile bütün haberleşme araçları, liman ve tersaneler galip devletlerin denetimine bırakılıyordu. Artık ülke yabancılar tarafından parçalanıp işgal edilmeye hazır durumda idi.

Nihayet, 13 Kasım 1918 tarihinde İtilâf Devletleri'nin savaş gemilerinden oluşan 55 parçalık bir filo Dolmabahçe önlerine demir atıyordu. Beyoğlu'na 3500 düşman askeri çıkmıştı. Müttefiklerden güç alan ve onlarla işbirliği yapan azınlıkların tutum ve davranışları da dayanılmaz hale gelmişti.

İttihat ve Terakki Partisi üyeleri gizlice yurdu terk ettiler. Talat Paşanın istifası üzerine iktidara geçen Ahmet İzzet Paşa hükümeti, İngilizler aracılığıyla Anlaşma (itilaf) devletlerinden barış istedi. Bahriye Nazırı Rauf Beyin başkanlığındaki Osmanlı kurulu ile Anlaşma devletleri adına İngiliz Amirali Caltrop , Limni Adasının Mondros limanında yapılan Mondros Ateşkes Antlaşması Mebusan Meclisi tarafından oybirliği ile kabul edilmiştir.

İmzalanma nedenleri:
Almanya'nın yenilmesi, Alman desteği olmadan Osmanlı Devletinin savaşı sürdürecek gücünün olmaması.
Wilson İlkelerinin yayınlanması.
İngilizlerin hoşgörüsüyle daha sonra kârlı bir barış antlaşmasının imzalanacağının sanılması.

Mondros Ateşkesinin koşulları:
İstanbul ve Çanakkale Boğazları açılacak ve bu yerlerdeki askeri üsler İtilaf devletlerince işgal edilecektir.
Ordu terhis edilecek, orduya ait silahlar, taşıtlar, cephane ve donatım İtilaf devletlerine teslim edilecektir.
Donanma İtilaf devletlerinin gösterecekleri limanlarda göz altında tutulacaklardır.
Osmanlı Devleti müttefikleriyle olan bütün ilişkilerini kesecektir.
Toros tünelleri, İtilaf devletleri tarafından işgal edilecektir.
Bütün haberleşme, ulaşım araç ve gereçleri İtilaf devletlerinin denetimi altında bulundurulacaktır.
İtilaf devletleri, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa, herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecektir. (7.madde)
Anlaşma imzalandığında, Anadolu dışında bulunan Türk askerleri en yakın İtilaf devleti askeri birliklerine teslim olacaktır.
Vilayet-i Sitte denilen Doğu Anadolu'daki altı ilde (Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Sivas ve Bitlis) karışıklık çıktığı takdirde İtilaf devletleri bu illerin herhangi bir bölümünü işgal edebileceklerdir.

Antlaşmanın Önemi:
Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
Kayıtsız şartsız teslim belgesi özelliği taşıyan bu antlaşma, Osmanlı ülkesinin bütünüyle işgal edilmesine elverişli ortam hazırlamaktaydı.
Boğazların işgali ile Anadolu ve Rumeli bağlantısı kesilecek İstanbul'un güvenliği de tehlikeye düşecekti. Osmanlı Devletinin boğazlar üzerindeki egemenliği sona ermiş oluyordu.
Ordunun büyük bir bölümü terhis edilip silahlarına el konulacaktı. Bu uygulama ile Osmanlı Devleti, savunma gücünden yoksun bırakılacaktı.
7.maddenin uygulanmasıyla, Wilson ilkelerine göre Türklerin denetiminde kalması gereken Anadolu toprakları da İtilaf devletleri tarafından işgal edilmiştir.
24.maddenin uygulanmaya çalışılması sonucunda doğudaki Ermeniler bağımsız bir devlet kurmak amacıyla ayaklanmışlardır.
Toros tünellerinin işgali, telgraf, telefon ve telsizin denetim altında tutulması ülkenin tümüne yönelik işgalin ilk işaretleridir.

Mondros Ateşkes Antlaşmasının Uygulanması
Kısa bir süre sonra;
İngilizler: Musul, Antep, Urfa, Maraş, Batum, Kars'ı işgal etmişler, Samsun ve Merzifon'a asker göndermişlerdir.
Fransızlar: Dörtyol, Mersin ve Adana yöreleri ile Afyon'u işgal ettiler.
İtalyanlar: Antalya, Bodrum, Kuşadası, Marmaris, Konya çevresine asker çıkarmışlardır.
13 Kasım 1918'de İtilaf devletleri gemileri İstanbul limanına demir attı. İstanbul fiilen işgal edildi.

Osmanlı İmparatorluğunun Paylaşılması Tasarıları
Antlaşma (itilaf) Devletleri Birinci Dünya Savaşı sırasında yaptıkları gizli antlaşmalarla Osmanlı İmparatorluğunu kağıt üzerinde paylaşmışlardır. Bundan dolayı Mondros Ateşkes antlaşmasının çok ağır koşullar taşıması bir rastlantı değildir.

İngiltere; Fransa ve Rusya kendi aralarında 1916 senesinde "Sykes Pykot Antlaşması"nı imzalamışlardır. Antlaşmaya göre;
İngiltere'ye; Ürdün ve Irak,
Fransa'ya Suriye, Kuzey Irak ve Mersin'den Mardin'e kadar uzanan iç bölgeler,
Rusya'ya; Boğazlar ve Doğu Anadolu verildi.

Ancak bu planda, Rusya'nın Birinci Dünya Savaşından çekilmesiyle değişiklik olmuştur. İtilaf Devletleri Boğazlarda uluslararası bir komisyon kurmayı, Doğu Anadolu'da ise kendilerine bağlı uydu bir Ermeni devleti yaşatmayı planlamışlardır.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 31 Teşrinievvel 334 (31 Ekim 1918) tarihinde Yıldırım Ordular Grubu Kumandanlığı'nı deruhte buyurmuşlardır.

Mondros Mütarekesinin yürürlüğe girmesi ile General Liman Von Sanders, Yıldırım Orduları komutanlığını, Mustafa Kemal Paşa'ya devretti.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: Teşrinisani 334 (Kasım 1918) Tarihinde Grubun Lağvı üzerine Harbiye Nezareti emrine alınmıştır.

Mondros Mütarekesi sonrası Manisa'da, vatanın savunulması amacıyla kurulan siyasî örgüt. "Vatana sahip çıkma" anlamındadır.

Karaosmanzâde Kâni, eski Suriye Mektupçusu Nuri, Eczacı Rıza ve Davavekili Abidin beyler tarafından bölgeyi müdafaa amacıyla Manisa'da kuruldu ve 19 Mart 1919'da toplanan İzmir Müdafaa-i Hukuk Kongresi'nde alınan karar sonrası İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti'ne katıldı.

Enver, Talat ve Cemal paşalar, beraberindeki ittihatçıların ileri gelenleri bir Alman gemisine binerek yurttan kaçtılar.

Emir Bey Ekberzâde başkanlığında, merkezi Iğdır olmak üzere "Aras Türk Hükümeti" kuruldu.

Mütareke döneminin ilk gizli direniş ve istihbarat grubu, İstanbul'da kurulan Karakol Cemiyeti'dir.

1918 Ekim sonları veya Kasım başlarında Talât Paşa'nın direktifi ile kurulan Cemiyet'in kurucuları arasında, Kurmay Albay Kara Vâsıf, Emekli Yüzbaşı Bahâ Said, Albay Galatalı Şevket ve Yenibahçeli Şükrü Beyler gibi İttihadçı şahıslar bulunmakta idi. Kısa zamanda örgütlenme çalışmalarını tamamlayan Karakol Cemiyet'in Millî Mücadele'ye yaptığı en büyük hizmet, İstanbul'dan Anadolu'ya silâh ve cephane ile subayların kaçırılmasını sağlaması, İngiliz Muhibleri Cemiyeti gibi kuruluşların plânlarını ve faaliyetlerini Mustafa Kemal Paşa'ya haber vermesi olmuştur.

Ancak Cemiyet, Bolşevikler ile gizli ilişkilere girmesi ve kendi başına Millî Mücadele'ye sahiplenme çalışmalarında bulunması sebepleriyle Anadolu Ordusu kadrosuna dahil edilmemiş, 16 Mart 1920 tarihinde İstanbul'un İtilâf Devletleri tarafından işgali sırasında da liderlerinin tutuklanmaları ile büyük bir darbe yemiş ve nihayet Erzurum ve Sivas Kongreleri'nin kararlarını uygulamak için seçilen Heyet-i Temsiliye'nin emri üzerine faaliyetlerine son verilmiştir.

1918, İstanbul
Genel Başkan Miralay Kara Vasıf Bey
Kurucu ve Yöneticiler: Miralay Galatalı Şevket, Kaymakam Edip, Binbaşı Ali Rıza, Emekli Yüzbaşı Baha Sait, Avukat Refik İsmail, Dr.Abdülhak Adnan (Adıvar), Kurmay Yarbay Çolak Selahattin Bey

Bir Fransız alayının Doğu Trakya'ya gelerek Uzunköprü - Sirkeci demiryolunu işgali.

Doğudan Ermenistan ve kuzeyden Gürcistan Cumhuriyetlerinin işgaline engel olmak üzere, "Wilson Prensiplerine" göre, 5 Kasım 1918'de Kepenkçi Emin Ağa ve Piroğlu Fahreddin Bey başkanlıklarında merkezi Kars olmak üzere "Kars İslâm Şûrası" adıyla milli siyasi teşkilat kuruldu.

Mustafa Kemal Paşa, Katma'dan Adana'ya çağırdığı Ali Fuat Paşa ile görüştü.
"Artık milletin bundan sonra kendi haklarını kendisi araması ve müdafaa etmesi, bizlerin de mümkün olduğu kadar bu yolu göstermemiz ve bütün ordu ile beraber yardım etmemiz lazımdır"

İttihat ve Terakki, Talat Paşa başkanlığındaki son kongresinde kendini feshedip Teceddüt Fırkası adı altında örgütlenme kararı aldı. Mustafa Kemal'in İstanbul'da bulunduğu dönemde, hakkında Teceddüt Fırkası'na girdiğine dair bazı haberler çıktı. 30 Aralık 1918'de bir açıklama yaparak bu iddiaları yalanladı.

Mustafa Kemal, 1923'te Anadolu Ajansı muhabirine verdiği demeçte de İttihat ve Terakki hakkında şunları söyler: "Vaktiyle zaten birçoğumuz o cemiyetin kurucusu veya üyelerinden bulunuyorduk. Son kongresi kararıyla tarihe intikal eden söz konusu cemiyetin ilgilileriyle daha sonra teşekkül eden Teceddüt Fırkası mensuplarının büyük kısmı büyük milletimizin yüksek azminden doğan Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti'ne iştirak ve iltihak etmiş ve bu cemiyetin programını kabul eylemiştir."

Bir İngiliz savaş gemisi İzmir Limanı'na girdi ve Rumlar tarafından karşılandı. Aya Fotini kilisesine Yunan bayrağı çekildi. Rumlar donanmanın gelişiyle birlikte taşkınlıklara başladılar. Amaçları ise bölgede karışıklık çıkartarak mütarekenin 7. maddesi gereğince İzmir'in işgalini meşrulaştırmaktı.

1918 Aralık ayı sonunda İtilaf devletlerine ait karma savaş gemileri İzmir'e gelmeye başladılar. Filonun gelişi 1919'un Ocak ayında tamamlandı. Bu gemiler arasında iki Yunan Savaş gemisi "Averof" ve "Patris" de vardı.

İskenderun'nun bir İngiliz müfrezesi tarafından işgali

İngilizlerin Seddülbahir ve Kumkale'ye kuvvet çıkararak Çanakkale Boğazı'nın her iki tarafını işgal etmeleri.

Polonya, Rusya'dan bağımsızlığını ilan etti.

11 Kasım 1918'de saat 11.00'de Fransa harap olduğu savaşın galibi olarak Compiegne ormanında Almanya ile imzaladığı mütareke ile I. Dünya Savaşı'nı fiilen bitirmişti. Bilahare barış anlaşmaları arasında Versailles'da mağlup Almanya'dan 1870 savaşının intikamı alınmaya çalışılacak ve bu, II. Dünya Savaşı'nı hazırlayan nedenlerden biri olacaktır.

Bir Fransız tugayının İstanbul'a girişi.

I. Dünya Savaşı sonunda; İtilaf Devletleri Donanması, İstanbul Boğazı'na demirledi. Askerleri karaya çıktı.
Adana'dan İstanbul'a dönen Mirliva (tümgeneral) Mustafa Kemal Paşa, o gün İstanbul'a demirleyen İtilaf Devletleri'nin 61 parçalık donanmasını görür ve yaveri Cevat Abbas Gürer'e tarihe geçen şu sözü söyler:
"Geldikleri gibi giderler!"

Türk Birlikleri Bakü'yü boşalttı ve İngilizlerin işgali başladı.

Çanakkale Boğazı'nın Rumeli yakasındaki İngiliz işgali Fransızlara devredildi.

İstanbul'da da mitinglerin düzenlenmesine katkılarda bulunan İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti aynı zamanda İstanbul'dan Anadolu'ya silah gönderilmesinde önemli rol oynamıştır. Cemiyet, Batı Anadolu'dan gelen cephe haberlerini Anadolu'ya göndermiş, Atatürk'le kurduğu ilişkisini Mayıs 1919-Mart 1920 arasında devam ettirmiştir.

1918, İzmir
Kurucu ve Yöneticiler: Moralizade Muvaffak, Halit ve Nail, Menemenlizade Muvaffak, Haşim Enveri, Nazmi, Hüseyin Lütfi, Abdurrahman Sami, Naci, Tokadizade Şekip, Salepçizade Mithat, Cami, İsmail Sıtkı, Ragıp Nureddin, Şerif Paşazade Remzi, Hasan Vasfi Bey

İstanbul'da bazı kuruluş ve siyasi parti temsilcilerinin katılımıyla "Milli Kongre" adıyla bir kuruluş oluşturulması.

Genel Başkan Göz Dr.Esat Paşa
Kurucuları: Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti erkanı ile o dönemin çeşitli partilerinin yöneticileri, Genel Sekreter Abdurrahman Şeref Bey

Kars'ta toplanan 2. Kars Kongresi (Kars İslâm Şurası Büyük Kongresinde, Ahıska Hükümet-i Muvakkatası, Aras Türk Hükümeti ve Kars İslâm Şûrası hükümetleri "Kars Millî İslâm Şûrası Merkez-i Umumisi" adı altında birleşti. 60 yöresel temsilcinin katıldığı kongrede Cumhurbaşkanlığına Cihangirzade İbrahim Bey seçildi.

Bu hükûmet Elviye-i Selâse'nin tamamı ile birlikte Kars, Batum, Ahıska, Ahılkelek, Artvin, Ardahan, Acara, Posof, Çıldır, Göle, Oltu, Karakurt, Sarıkamış, Karapınar, Kağızman, Kulp, Iğdır, Serdarabat, Aralık, Nuraşen, Nahçıvan, Culfa ve Ordubad gibi Türklük bölgelerini kapsıyordu.

Genel Başkan: İbrahim Cihangiroğlu
Üyeler: Kağızmanlı Ali Rıza, Fahreddin, Hasan Han, Ağababaoğlu Abbas Ali, Hattat oğlu Mehmet, Mühendis Mahmut, Hasanbeyoğlu Mehmet, Erzurumlu Karadursun, Çıldırlı Dr.Esat (Oktay)

Türk Birlikleri Kars ve havalisinden çekildi.

Mondros Mütarekesi'nin ardından İstanbul'a gelen Mustafa Kemal, yabancı ve yerli birçok kişiyle görüşür.

Ahmet İzzet Paşa hükümetinde Harbiye Nazırlığı görevi almaya çalışır, Tevfik Paşa hükümetinin güvenoyu almaması için uğraşır, padişahı ziyaret eder. Ancak bu girişimlerinden olumlu bir sonuç alamaz. Bunun üzerine Mustafa Kemal, Şişli'deki evinde arkadaşlarıyla birlikte ne yapılması gerektiği üzerine çalışmaya başlar. Ali Fuat, Kazım Karabekir, Rauf, İsmet, Tevfik Rüştü Beyler, o dönemde eve gelip gidenlerin başlıcalarıdır.

Mustafa Kemal'in Şişli'deki evinde hükümet darbesi yapmak amacıyla ihtilalci bir komite kurulur. Hedefleri padişahı devirmek, hükümeti düşürmek ve yeni bir hükümet kurmaktır.
Mustafa Kemal, Falih Rıfkı Atay'a anlattığı anılarında bu ihtilalci komiteyi anlatır: "Bir gün Fethi Bey ve dört müşterek arkadaşımızla birlikte, bir hayli münakaşadan sonra, ihtilalci bir komite kurmaya karar verdik ve ihtilalci tedbirler düşünmeye başladık: Padişahı değiştirmek, kabineyi düşürmek, yeni bir kabine kurarak daha azimli hareketlere başvuru gibi..."

Falih Rıfkı Atay, Mustafa Kemal'in İstanbul'daki çabalarının sonucunu şöyle değerlendirir: "Günler geçti, geçti. Mustafa Kemal ve bazı arkadaşları şu kanaate vardılar ki, Vahdettin'i öldürmekten, hükümeti düşürmekten esaslı bir netice almaya imkan yoktu." Bu denemenin yarar getirmeyeceğini anladıklarında, Anadolu'ya geçmenin tek çıkar yol olduğuna kanaat getirir.

Mustafa Kemal, bu noktayı Vakit gazetesi başyazarı Ahmet Emin Bey'e şöyle anlatır: "…İstanbul'da oturup milleti haberdar etmek imkanı da kalmamıştı. Dolayısıyla yapılacak şeyin İstanbul'dan çıkıp milletin içine gitmek ve orada çalışmak olduğuna karar verdim."
Mustafa Kemal, Nutuk'ta o zaman düşünülen kurtuluş çarelerini sıraladıktan sonra şöyle der:
"Efendiler. Bu vaziyet karşısında bir tek karar vardı. O da hakimiyeti milliyeye müstenit, kayıtsız şartsız müstakil yeni bir Türk Devleti tesis etmek!"
"İşte, daha İstanbul'dan çıkmadan evvel düşündüğümüz ve Samsunda Anadolu topraklarına ayak basar basmaz tatbikatına başladığımız karar, bu karar olmuştur."

Rusya'nın durumundan yararlanan emperyal güçler, Ermenistan'ın, Osmanlı devletinden bağımsızlığını ilan etmesini sağladılar. Ermenistan, kendilerini kullanan Batılı Devletlerin kışkırtmasıyla, Doğu Anadolu'dan Akdeniz'e kadar olan Anadolu topraklarında hak talep etmeye başladı.

Edirne'de "Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Heyeti Osmaniyesi" adlı cemiyetin kuruluşu.

Genel Başkan Şehbender Şükrü Bey
Kurucu ve Yöneticiler: Yolageldili Tüccar Kasım Efendi, Lüleburgazlı Şevket (Ödül), Dimetokalı fabrikatör Cemal, Ahırköylü Ahmet, Edirneli Şevket Bey

1918, İstanbul
Kurucu ve Yöneticiler: Halide Edip (Adıvar), Celalettin Muhtar, Ali Kemal, Hüseyin Avni, Refik Halid (Karay), Ragıp Nureddin, Celal Nuri (İleri), Necmeddin Sadık (Sadak), Cevat, Ahmet Emin (Yalman), Yunus Nadi

Manda ve himayeyi büyük bir heyecanla savunanların bir kısmı, ülkenin toprak bütünlüğünün sağlanması, gerekli ekonomik yardımın alınması ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Wilson'un adalet ve sürekli barış üzerine oturttuğu ilkelerden yararlanılması için 4 Aralık 1918'de Wilson Prensipleri Cemiyet'ini kurmuşlardı.

Erzurum Kongresini tertip edecen cemiyettir. Erzurum Kongresinde diğer Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin, "Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" altında toparlanması ile fiilen 7 Ağustos 1919, resmen 24 Ağustos 1919 tarihinde kapanmıştır.

Bütün şer güçlerin devletin topraklarını paylaşmakta olduğu bu dönemde bir çok Müdafaa-i Hukuk ve Reddi İlhak cemiyetleri kurulmuştur.

Bu cemiyetlerden birisi de; Diyarbakır'ın köklü ve kültürlü bir ailesinden olan Süleyman Nazif'in çalışmaları sonucunda, 2 Aralık 1918 tarihinde kurulmuş olan Vilâyât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti'dir. Bu Cemiyet'in kuruluşu İstanbul'da yayınlanan ve Cemiyet'in yayın organı olan Hadisât Gazetesi'nde şu şekilde yer almıştır:

"Şark vilayetlerinde galip unsurlar Türkler ve Kürdlerin milli hukuklarını müdafa'a azmiyle bazı kültürlü şahıslar tarafından bir heyet teşkil edilmiş ve bu konudaki muamele riyasiyeye ulaştırılmıştır.

Erzurum, Bitlis, Diyarbakır, Sivas, Elazığ, Van vilayetlerinden meydana gelmiş olan şark vilâyetlerinde en ziyade Türkler, daha sonra Kürdler ezici çoğunluğu teşkil ederler. İslami bağ ise aradaki ırk ve lisan ihtilâfını büsbütün yok etmiştir. Bu vilâyetler ahalisi meyanında Osmanlı ailesinden ayrılma arzu ve tasavvur olunamaz. Yeni teşekkül eden Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Heyeti bu hakikati aleme ispat için her vesileyi ihzar edecektir. Mesaisinde başarıya ulaşmasını temenni ederim"

Kurucusu: Süleyman Nazif, Dursunbeyzade Cevat (Dursunoğlu)

İngiliz güçleri, Kilis'i işgal etti.

Fransız güçleri, Antakya'yı işgal etti.

Yerli Ermeni'lerden kurulu bir Fransız taburu Dörtyol'u işgal etti.

Kafkas Cephesi Osmanlı Orduları Komutanı Vehip Paşa, bölgede Ermeni mezaliminin önlenmesi için Rus Kafkas Ordular Grubu Komutanı Odişelidze'ye mektup gönderdi.

Fransız askerleri denizden Mersin'e çıkarma yapmaya başladı. Mersin, Tarsus, Adana, Ceyhan, Misis ve Toprakkale işgal edildi.

Dörtyol bölgesini işgal eden Fransız ve Ermeniler ile Kuvva-i Milliye kuvvetleri arasında çatışma oldu. On beş Fransız üniformalı asker öldürüldü.

İstanbul'da "Kilikyalılar Cemiyeti" nin kurulması.

Mondros Antlaşmasından sonrasında, işgaller karşısında Padişah VI.Mehmet Vahdettin Kanun-i Esasiye'nin maddesine dayanarak "zorunlu siyası sebeplerden dolayı" 5. Meclis-i Mebusan'ı seçimlerin yenilenmesi için feshetti.

Bahçe, İslahiye, Hassa, Mamure, Osmaniye (Cebelibereket) işgal edildi.

İngiliz güçleri, Batum'a girdi.

Kars Millî İslâm Şûrası Merkez-i Umumisi, Wilson Prensiplerine göre kurulduğu için 26 Aralık 1918 tarihinde İngilizler tarafından resmen tanındı.

Pozantı, Fransızlar tarafından işgal edildi.

Aras Türk Cumhuriyeti

Afganistan Cumhuriyeti

G. Âzerbaycan Azadistan Cumhuriyeti

İrlanda Kurtuluş Savaşı. 1921 yılında Serbest İrlanda kuruldu.

3. Göç dalgası. 3 dalga sonunda Yahudilerin Filistin'de nüfus oranı %17 oldu.

Aynacıoğulları Ayaklanması; Aynacıoğlu Rüştü (Ali), Aynacıoğlu Hasan (Haydar), Aynacıoğlu Mehmet ve Aynacıoğlu Deli Hacı lakaplı aile reisleri önderliğinde 1919-1920 yılları arasında TBMM güçlerine karşı ayaklanma başlatarak, Çiftlik Bucağı (Çamlıbel - Artova) ve Tokat, Yıldızeli, Mecitözü, Amasya, Çorum, Alaca, Sungurlu, Sorgun, Yozgat, Delice, Çekerek Kırşehir, Maden, Karamağara, Haymana, Çiçekdağı, Akdağmadeni yörelerinde 300 ile 600 atlı arasında değişen kuvvetleri ile ayaklanma başlatmışlardır. Daha sonra ayaklanma Çerkes Ethem kuvvetlerince güçlükle bastırılabilmiştir.

Cerablus, İngilizler tarafından işgal edildi.

Ardahan'da düşman işgaline mani olunmak üzere bir kongre toplanması.

Konya istasyonu, İtalyanlar tarafından işgal edildi.

Türk birlikleri, Medine'yi teslim etti.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası ilk defa, Mutedil Hürriyetperveran ve Ahrar fırkalarının bir araya gelmesiyle 21 Kasım 1911'de kuruldu.

Kurucuları arasında İsmail Hakkı Paşa, Arap milliyetçisi Abdülhamit Zehravi (ayrılıkçı eylemleri nedeniyle 1916'da idam edildi), Şeyhülislam Mustafa Sabri, Deli Fuat Paşa, Ermeni Dr. Dagavaryan, Dr. Rıza Nur, Miralay Sadık ve Damat Ferit Paşa gibi kişiler bulunuyordu.
Fırka'nın ilk genel başkanı Damat Ferit Paşa oldu. Onun sağlık sorunları sebebiyle fırka başkanlığından ayrılmasının ardından başkanlığa Fuat Paşa getirildi.

Fırkanın siyasi programı Teşebbüsü Şahsi Âdemi Merkeziyetçilik ilkelerine dayanıyordu.

İttihat ve Terakki'nin Babı Ali baskınıyla iktidarı ele geçirmesinin ardından adı Haziran 1913'te Mahmut Şevket Paşa'nın öldürülmesi olayına karıştı. Bu sebeple İttihat ve Terakki Fırkası'nın baskısıyla dağılan Hürriyet ve İtilaf Fırkası 10 Ocak 1919'da yeniden siyasi hayata geri döndü.

10 Ocak'ta ilk merkez yönetim kurulunu seçen fırkanın başkanı Nuri Paşa, yönetim kurulu üyeleri de Müşir Zeki Paşa, Abdülkadir, Zeynelabidin, Ali Kemal, Refik Halit (Karay) ve Rıza Tevfik (Bölükbaşı) gibi kişilerdi. İngiliz yanlısı bir politika benimseyen parti Anadolu'daki milli harekete karşı çıkıyordu. Çünkü parti üyeleri, milli hareketin İttihatçıların bir girişimi olduğunu düşünüyorlardı.

Bu parti üyelerinden Rıza Nur, Ahmet Ferit (Tek) gibi bazı kişiler 23 Nisan 1920'de Ankara'da açılan Büyük Millet Meclisine katıldılar. Diğerleri milli mücadeleye muhalefete devam ettiler. Savaş sona erince parti üyelerinin çoğu yurt dışına kaçtı. Kalanlardan bir bölümü de 150'likler listesine girerek Türk vatandaşlığından çıkarıldı ve yurt dışına sürgüne gönderildi.

Partinin bu ikinci kuruluşunda görev alan Nakşibendi Şeyhi Konyalı Zeynelabidin kendi memleketi olan Konya'nın Bozkır ilçesinde çıkan isyanlarında önemli bir rol oynadı.

Dr. Rıza Tevfik Sevr Anlaşmasını imzalayanlar arasındaydı. Ali Kemal ise Birinci Damat Ferit Paşa hükümetinde önce eğitim bakanı, sonra da içişleri bakanı olarak görev aldı. Mustafa Kemal Paşa'yı tutuklatmak için Sivas Kongresi sonuna kadar büyük bir çaba gösterdi. Bundan sonra görevinden ayrıldı ancak gazeteci olarak milli mücadele aleyhtarı faaliyetlerine devam etti.

Ali Kemal 10 Kasım 1922'de yargılanmak üzere Ankara'ya götürülürken Adapazarı'nda Nurettin Paşa ile görüştü. Görüşmeden çıkarken kendisini bekleyen kalabalık tarafından linç edildi.
Yurt dışına kaçan veya sürgün edilen diğer Hürriyet ve İtilaf Fırkası mensupları ise 1938'de çıkan bir af yasasıyla ülkeye geri döndüler.

Bir Yunan birliğinin Hadımköyü'nden Lüleburgaz'a kadar demiryolunu işgali.

Şark demiryolları, Fransızların kontrolüne gidi.

Haydarpaşa tren istasyonu, İngilizler tarafından işgal edildi.

İngilizler Mondros Mütarekesinin 7. Maddesine dayanarak Antep'i işgal etti.

17 ve 18 Ocak 1919 tarihlerinde Dr. Esat Oktay Bey başkanlığında Kars'ta toplanan kongreye 131 temsilci katıldı ve kongrede Kars Millî İslâm Şûrası'nın adı Cenûb-i Garbî Kafkas Hükûmet-i Muvakkata-i Milliyesi olarak değiştirildi. Başkanlığına Cihangirzade İbrahim Bey tekrar seçildi.

Bu geçici hükumet, 18 maddeden oluşan anayasası ve yeşil ve kırmızı zemin üzerinde bulunan ay-yıldızlı bayrağı kabul edip; 12 üyeli bir bakanlar kurulu ve halkın oyu ile seçilen 131 milletvekilli bir parlamento kurdu.

Mart 1919'da Gürcü ve Ermeni kuvvetlerinin saldırılarını bu hükümet kuvvetleri geri püskürttü.

Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919 - 21 Ocak 1920)

Toplanma amacı: İtilaf Devletleri, I.Dünya Savaşından yenik ayrılan devletlerle yapacakları antlaşmaların esaslarını saptamak amacıyla toplanmışlardır. 32 devletin temsilcileri katılmıştır. Almanya, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan'la imzalanacak barış antlaşmaları hazırlanmıştır.

Konferans sürerken İngiltere, Batı Anadolu'daki müslümanların, hıristiyanları katletmek üzere olduklarını ileri sürmüş ve Rumların sayıca fazla olduklarını bahane ederek Amerikan delegelerini etkilemiş Anadolu'nun paylaşılmasına Yunanistan'ı da ortak etmiştir.

Bunun nedenleri:
1-İngiltere'nin Doğu Akdeniz'deki çıkarlarını sürdürmek istemesi
2-Batı Anadolu'da çıkarları bulunan İngilizlerin İtalya'ya güvenememesi, İtalya gibi güçlü bir devlet yerine kukla Yunanistan'ı tercih etmesi
3-Yunanlıların, Ege bölgesinin kendilerine ait olduğu ve bu bölgede nüfus yoğunluğuna sahip oldukları şeklinde propaganda yapmaları

Yukarıda sıralanan nedenler İtalya'nın İtilaf Devletleri'nden kopma sürecini başlattı.

Azınlıkların Çalışmaları:
Anlaşma Devletleri'nin işgalleri Rum ve Ermeni azınlıkları da harekete geçirdi. Anlaşma Devletleri kendi işgallerini nasıl Mondros Ateşkes Antlaşmasına dayandırıyorlarsa; Rum ve Ermeni azınlıklar da Türk yurdundan pay istemek için Wilson ilkelerini kendilerine dayanak aldılar.

Wilson İlkeleri:
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Wilson, savaşa girerken bir bildiri yayınlamıştı. Bu bildiri ile İttifak (Bağdaşma) devletlerine güvenceler vererek savaşın bir an önce bitmesi için bazı temel ilkeler belirleniyordu. Bu ilkelere göre;
1-Savaş sonunda, yenenler yenilenlerden toprak almayacaklar.
2-Yenenler yenilenlerden savaş tazminatı istemeyecekler
3-Anlaşmazlıkları barış yoluyla çözümlemek için uluslararası bir örgüt oluşturulacak
4-Devletler arasında gizli antlaşmalar yapılmayacak
5-Osmanlı Devleti ile ilgili maddesine göre;

Osmanlı İmparatorluğunun Türk bölgelerine kesin egemenlik tanınmalıdır. Ancak, Türk egemenliğinde yaşayan başka uluslara da kendi kendini yönetme hakkı verilmelidir.
Boğazlar her devlete açık olmalıdır.

Wilson ilkeleri, Osmanlı Devletinin durumunu belirlemek için nüfus ölçüsünü ortaya atmıştır. İşte Rum ve Ermeni azınlıklar bu ölçüyü kendi çıkarlarına yorumlayarak çalışmalara giriştiler. Hiçbir ilde Rumlar ve Ermeniler çoğunluk oluşturmadıkları halde belli bölgelerde "çoğunluktayız" savlarıyla ortaya çıktılar.

Türk Kuvvetleri, Batum'dan çekildi.

Konya İstasyonu'nun İngilizler tarafından işgal edilmesi.

Trakya-Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyesi, İstanbul'da bulunan murahhas binasinda toplantı yaptı ve bazı kararlar aldı.

Kasaba (Turgutlu) Aydın Demiryolu'nun İngilizler ve Fransızlar tarafından işgali.

Fransızların Pozantı'nın güneyindeki Akköprü ve Çiftehan'ı işgal etmesi.

Meşrutiyetin ilanı üzerine, 24.7.1908'de kaldırılmış olan sansür, İstanbul'da yeniden yürürlüğe kondu.

Rumeli'deki düşman orduları Başkumandanı General Franchet d'Esperey, gösterişli bir zafer olayı ile İstanbul'a girdi.

Trabzon'da "Trabzon Mühafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti"nin kuruluşu.(Bazı kaynaklarda 25 Ocak 1919 olarak belirtilmektedir.)

Kurucular: Nemlizade Sabri, Eyübzade İzzet, Murat Hanzade Ziya, Abanozzade Hüseyin, Eyübzade Ömer Fevzi, Hacı Ali Hafızzade, Mehmet Salih, Molla Bekirzade Mehmet Avni, Müftüzade Hacı Mehmet

Karadeniz Bölgesindeki Rum faaliyetlerine karşı Samsun'da, "Karadeniz Türkleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"nin kuruluşu.

Afganistan bağımsızlığını ilan etti.

Maraş'ın İngilizler tarafından işgal edilmesi.

Trabzon Mühafaza-i Hukuk- Milliye Cemiyeti'nin ilk kongresini yapması.

Samsun'da Rum tehlikesine karşı faaliyete geçen "Karadeniz Türkleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"nin Tokat şubesinin kuruluşu

İngilizlerin Birecik'i işgal etmeleri

Azgur kasabası ve Ahıska, Gürcü kuvvetleri tarafından işgal edildi.

Komünist Enternasyonal, değişik ülkelerdeki komünist partilerin, birleşik bir komünist dünya partisi halindeki birliğidir.

"Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Milliye Cemiyeti"nin Erzurum şubesinin açılışı.

Kozan işgal edildi.

İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti, Izmir Beyler Sokaktaki sinema binasında "Büyük Redd-i Ilhak Kongresi" düzenledi. Kongre 19 Mart 1919'da dağıldı.

Benito Mussolini (1883-1945) İtalya'da faşist hareketi başlattı.

Urfa, İngilizler tarafından işgal edildi.

"Cenûb-i Garbî Kafkas Hükûmet-i Muvakkata-i Milliyesi" meclisi "Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi" adını almıştır. Bu hükümette Stefani Vafiades, Pavlo Camusev ve Matyev Radjinsky gibi Hıristiyan kökenli milletvekilleri ve bakanlar da vardı. Bu anlamda, katılımcı, çoğulcu ve şeffaf, yurttaşların seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu bir yönetime sahipti.

Antalya işgal edildi. İşgal öncesinde Antalya'da çalışmakta olan çok miktarda un değirmeni, Fransızlar tarafından bombalanarak kullanılmaz hale getirildi.

Merzifon, İngilizler tarafından işgal edildi.

Singapur, İngiltere'den bağımsızlığını ilân etti.

15nci Kolordu Komutanlığı'na atanan Kazım Karabekir Paşa, Mustafa Kemal'i Şişli'deki evinde ziyaret etti.

İngiliz askeri birlikleri, Amritsar'da (Hindistan) 379 silahsız göstericiyi öldürdü.

Ermenilerin İngiliz desteği ile saldırdığı ve Türkleri acımasızca öldürdüğü Kars'ta, İngilizler, 13 Nisan 1919 günü parlamento konağını basıp, Cumhurbaşkanı İbrahim Bey de içinde olmak üzere hükümetten 13 kişiyi Malta'ya sürdüler ve hükümeti dağıttılar. Buna rağmen sancak ve kazaların Milli Şura kuvvetleri, Ermenilerle çarpışmaya devam ettiler.

Gürcü ordusunun, milli şura kuvvetlerini bozarak Ardahan'ı işgali.

Adana'da "Kilikyalılar Cemiyeti"nin kuruluşu.

İngilizler, Kars'ın yönetimini Ermenilere devretti.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 30 Nisan 335 (30 Nisan 1919) tarihinde 9ncu Ordu Kıtaatı Müfettişliği'ne tayin edilmiş ve sene-yi mezkûre Temmuzu'nun beşinde İstanbul Hükümet-i sakıtasınca memuriyetine hitam verilmiştir.

Mustafa Kemal, Anadolu'daki isyanları ve Osmanlı ordusunun tasfiyesini yerinde izlemek amacıyla, İstanbul yetkilileri tarafından "Ordu Müfettişliği"ne atandı. Atama kararı dönemin Resmi Gazetesinde 30 Nisan günü yayımlandı.

Yunanlıların, İzmir'e çıkarma planı, İngiltere Başbakanı Lloyd George, Fransa Başbakanı Clemenceau, İtalya Başbakanı Orlando ve ABD Başkanı Wilson tarafından kabul edildi.
10 Mayıs 1919 tarihinde İtilaf Devletleri temsilcileri, Paris'te, Yunanların İzmir'i işgali konusunda karar aldı.

Yunanistan'ın en büyük amacı Megali İdea yani Büyük Yunanistan'ı gerçekleştirmekti. Bu yoldaki ilk hedef ise Batı Anadolu ve Trakya idi.

Mardin bölgesinde Ali Paşa ayaklanması çıktı.

İtalyanların Kuşadası'na çıkarma yapması ve Selçuk İstasyonu'nun işgali.

İzmirli yurtseverler, gece Yahudi Maşatlığı'nda toplanarak, Reddi İlhak ilkesini kabul etti.

İzmir civarındaki Foça, Karaburun, Urla ve Yenikale istihkâmlarının İngiliz, Fransız ve Yunan birliklerince işgali.

Muğla'da, İzmir'in işgalini protesto amacıyla miting.

10 Mayıs 1919 günü İtilaf Devletleri temsilcileri, Paris'te, Yunanlıların İzmir'i işgali konusunda karar aldılar.
14 Mayıs 1919 tarihinde İzmir limanında bulunan İtilaf Devletleri donanması kumandanı Amiral Caltrop, Türk ordusuna İzmir'in Yunanlar tarafından işgal edileceğini bildirdi.
15 Mayıs 1919 tarihinde İtilaf Devletleri desteğindeki Yunanlar, İzmir'i işgal etti.

İşgal sırasında Hasan Tahsin takma adıyla tanınan gazeteci Osman Nevres'in ilk kurşunu atması, işgale karşı gösterilen ilk ciddi tepki olarak tarihe geçti.
Hasan Tahsin ve Askerlik Şubesi Başkanı Albay Süleyman Fethi Bey şehit edildiler. İşgal sırasında çıkan çatışmalarda çok sayıda Türk öldürüldü.

Mustafa Kemal, Yıldız Sarayı Küçük Mabeyn Köşkü'nde Padişah Vahdettin VI. Mehmet ile görüştü. Bu görüşmeden sonra ertesi gün sabah erken saatlerde tekrar bir görüşmeleri oldu.

Mustafa Kemal Paşa, Samsun yolculuğundan seneler sonra, Bandırma Vapuru ile yola çıkmadan önce Yıldız Sarayı'nda Sultan Vahideddin'i ziyarete gittiğini anlatır ve görüşmelerini hatıralarında şöyle nakleder:

"...Yıldız Sarayı'nın ufak bir salonunda Vahideddin'le âdeta diz dize denecek kadar yakın oturduk. Sağında dirseğini dayamış olduğu bir masa ve üstünde bir kitap var. Salonun Boğaziçi'ne doğru açılan penceresinden gördüğümüz manzara şu: Birbirine muvazi (paralel) hatlar üzerinde düşman zırhlıları! Bordalarındaki toplar, sanki Yıldız Sarayı'na doğrulmuş! Manzarayı görmek için, oturduğumuz yerlerden başlarımızı sağa-sola çevirmek kâfi idi.

Vahideddin, hiç unutmayacağım şu sözlerle konuşmaya başladı:

- Paşa, paşa, şimdiye kadar devlete çok hizmet ettin. Bunların hepsi artık bu kitaba girmiştir.

Elini demin bahsettiğim kitabın üstüne bastı ve ilâve etti:

- Tarihe geçmiştir.

O zaman bunun bir tarih kitabı olduğunu anladım. Dikkatle ve sükûnla dinliyordum:

- Bunları unutun, dedi. Asıl şimdi yapacağın hizmet hepsinden mühim olabilir. Paşa, devleti kurtarabilirsin!

...Kendisine basit cevaplar verdim:

- Hakkımdaki teveccüh ve itimada arz-ı teşekkür ederim. Elimden gelen hizmette kusur etmeyeceğime emniyet buyurunuz.

...- Merak buyurmayın efendimiz, dedim. Nokta-i nazar-ı şâhânenizi (görüşünüzü, düşüncenizi) anladım. İrâde-i seniyeniz (emriniz) olursa hemen hareket edeceğim ve bana emir buyurduklarınızı bir an unutmayacağım.

‘Muvaffak ol!' hitâb-ı şahânesine mazhar olduktan sonra, huzurundan çıktım"...

Denizli, Tavas ve Kastamonu'da İzmir'in işgalini protesto mitingleri.

Aydın'da İzmir'in işgalini protesto mitingi.

Tecrübeli bir kaptan ve 20 mürettebatıyla, 1878 yapımı "Bandırma Vapuru" ile 16 Mayıs sabahı, İstanbul'dan hareket eden Mustafa Kemal ve beraberindekiler 19 Mayıs'ta Samsun'a ulaştılar. Mürettebat ve Gazi dışında 22 karargah mensubu ve 25 er ve erbaş bulunuyordu. İngiliz subayından alınan yol izninde, altı tane eğerli at ve iki binek otomobil de kayıtlıydı.

Bu gün, Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanmaktadır.

İstanbul'da, Üsküdar Doğancılar'da İzmir'in işgalini protesto mitingi.

İstanbul'da "İngiliz Muhipleri Cemiyeti"nin kuruluşu.
Kurucu ve Yöneticiler: Eski Dahiliye Nazırı Memduh Paşa, Şehremini Cemil Paşa, Ahmet Zülüfkül Paşa, Ali Rüştü Efendi, Abdullah Bey, Hamdi Paşa, Şevket Bey, Sait Molla, Miralay Enver Bey, Sadrettin Safiyettin, Nebil Ziya, Abdullah Zühdü, Ressam Ahmet Paşa, Halit, Nazif Sururi, Cafer, Emin, Ahmet Rıfat, Nüzhet Paşa, Vahi Bey

Kadıköy'de yabancı işgallerini protesto mitingi.

Balıkesir'de Doğru Söz adlı gazete işgallere karşı yayıma başladı.

İkinci Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Kongresinin toplanması.

Diyarbakır'da, İzmir'in işgalini ve Doğu'da bir Ermeni devleti kurulması tasarısını protesto mitingi düzenlendi.

Sultanahmet Mitingleri (23 Mayıs 1919 ve 13 Ocak 1920)

İzmir'in işgal edildiğinin duyulmasıyla birlikte, başta İstanbul olmak üzere tüm yurtta derin infial uyandı. Bunun üzerine İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda bir dizi protesto mitingi yapıldı.
Mitingleri "Karakol Cemiyeti" ve "Türk Ocakları" organize ediyordu. Bu mitinglerde Şair Mehmet Emin Yurdakul, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Halide Edip Adıvar, Şükufe Nihal gibi hatipler konuşmuştur.
Sultanahmet mitingleri Anadolu direnişinin moral ve kadro kaynağı olmuşlardır.

Oltu'daki "Meclis-i İdare" adlı kuruluş, "Oltu Şura Hükumeti" adıyla tekrar faaliyete gecti ve 17 Mayis 1920'ye kadar bölgeyi bağımsız olarak idare etmiştir..

Yunanlıların Manisa'yı işgali.

Mütareke dönemindeki birinci Saltanat Şurası, İzmir'in işgalinin (15 Mayıs 1919) hemen sonrasında 26 Mayıs 1919'da toplandı. Yıldız Sarayı'nda Vahdettin'in çağrısıyla yapılan toplantıya 131 kişi davet edildi.

Yunanlıların Aydın'ı işgali.

İngilizler, İstanbul'da Bekirağa Bölüğü'nde tutulan İttihat ve Terakki ileri geleni 67 siyasi tutuklu Malta'ya sürgüne gönderildi. Sürgünler 20 Kasım 1920'ye kadar sürdü.

Denizli'de Müdafaa-i Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyeti'nin kuruluşu

Mustafa Kemal Samsun'dan sonra 25 Mayıs'ta Havza'ya geçerek, Kurtuluş Savaşının ilk sinyali olan Havza Genelgesini yayınladı. Bu genelge ile halkın işgale direnişi isteniyordu.

Genelgenin metni;

"İzmir'in ve maalesef bunu takip eden Manisa'nın işgali gelecekteki tehlikeyi daha açık göstermektedir. Ülke bütünlüğümüzün korunması için millî gösterilerin daha canlı olarak yapılması ve sürdürülmesi lazımdır. Hayatımıza ve millî bağımsızlığımıza zarar veren işgal ve ilhak gibi olaylar bütün milletin içini kan ağlatmaktadır. Üzüntüler durdurulamıyor.

Sindirilmesi ve tahammülü mümkün olmayan bu durumun derhâl yok edilip giderilmesi bütün medeni milletlerle büyük devletlerin adalet ve nüfuzlarını sabırsızlıkla beklemek konusunda önümüzdeki hafta içinde Pazartesi başlayıp Çarşamba günü müracaatın arkası alınmak üzere büyük ve heyecanlı mitingler yaparak millî gösteride bulunulması ve bunun bütün bağlı olan yerlere yayılmasına ve bütün İtilaf devletleri temsilcileri ile Osmanlı Hükümetine etkili telgraflar verilmesi ve yabancı olan yerlerde yabancılara da özel etkiler yapılmakla beraber millî gösterilerde adap ve sükûnetin fevkalade korunması ve Hıristiyan halka karşı bir sataşma, gösteri ve düşmanca tavırlar alınmaması lazımdır.

Sizin bu fikirler etrafında hassas ve etkili bulunmanız yönüyle işin iyi idare edileceği ve başarılı olunacağı hususunda inancım tamdır. Sonucunun bildirilmesini arz ederim."

Muğla'da Menteşeliler Müdafaa-i Vatan Cemiyeti kuruldu.

Hacı Şükrü Bey tarafından Aydın cephesinde "Kuvay-i Milliye" teşkil edilmesi.

1919, Aydın
Kurucuları: Hoca Esat Efendi, Sultani Muallimlerinden Sabri Bey

Çine'de, "Çine Heyet-i Milliyesi"nin kurulması

Akhisar'da "Redd-i İlhak Cemiyeti" kuruldu.

Yörük Ali Efe Müfrezesi, Malkoç köprüsüne baskın yaptı ve Yunan müfrezesi imha etti.

Vilayat-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti Erzurum şubesi bir Kongre düzenledi. Kongre uzun bir karar tanzim ederek 25 Haziran 1919'da sona erdi.

Söke'de, "Söke Heyet-i Milliyesi"nin kurulması

Kurtuluş savaşının ilke ve direniş kurumlarının daha da netleştirildiği bu genelge ile "yurdun bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı" tehlikededir denilerek, derhal bir ulusal iradenin temsilcilerinin toplanması gerektiği belirtilmiştir.

Genelge Metni;

"1. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Hükümet-i merkeziyemiz (İstanbul Hükümeti) itilaf devletlerinin etkisi ve denetimi altında çevrilmiş bulunduğundan üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yapamamaktadır. Bu durum milletimizi yok olmuş tanıttırıyor.Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.

Milletin hal ve vaziyetini der-pîş etmek ve sadâ-yı hukukunu cihana işittirmek için her türlü tesir ve murâkabeden âzâde bir heyet-i milliyenin vücudu elzemdir. Bunun için haberleşerek her yandan gelen öneri ve millî istek üzerine Anadolu'nun görünüşte en güvenli yeri olan Sivas'ta milli bir kongrenin ivedi toplanması kararlaştırılmıştır. Bunun için bütün Osmanlı illerinin her sancağından parti anlaşmazlıkları bir yana bırakılarak yetenekli ve milletin güvenini kazanmış üç kişinin en çabuk şekilde kongreye yetişmek üzere hemen yola çıkarılması gerekmektedir.
Her olasılığa karşı bunun bir millî sır halinde tutularak gürültüye yer verilmemesi ve gerekli görülen yerlerde yolculuğun kendini tanıtmayarak yapılması gereklidir.

2. Doğu illerimiz adına 10 Temmuz'da Erzurum'da toplanması kararlaştırılan kongre için adı geçen illerin Müdafaa-i Hukuku Milliye ve Reddi İlhak Cemiyetlerinden seçilmiş üyeler zaten Erzurum'a doğru yola çıkarılmışlardı. O zamana kadar diğer illerimizin delegeleri de Sivas'a varmış olabileceklerinden Erzurum Kongresi'nin üyesi de uygun göreceği zamanda genel toplantıya katılmak üzere Sivas'a hareket edecektir.

3. Bu maddelere göre temsilcilerin Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyetleri ve belediye başkanları ve diğer şekilde seçilmesiyle hareketleri hakkındaki delâlet ve vatanseverliklerini ve isimleri ile hareket zamanlarının telgrafla bildirilmesini rica ederim.

4. Bu telgrafın gelişinin hemen bildirilmesi rica olunur."

İtilaf Devletleri ile Almanya arasında Versay Barış Antlaşması imzalandı.

8 Temmuz 1919 Salı gecesi, saat 22.50'de Harbiye Nâzırlığı'na ve saat 23.00'de Dolmabahçe Sarayı'ndaki "Mabeyni Hümâyûn" Başkâtipliği vasıtasıyla Padişah'a yazdığı telgrafın sonunda, vazifesinden ve askerlikten istifasını bildirdi.

Ertesi 9 Temmuz Çarşamba günü, artık "sivil" sayılan Mustafa Kemal Paşa, elyazısıyla Erzurum Valiliği'ne verdiği "Beyanname"siyle, Ordu Müfettişliği vazifesinden ve Askerlik'ten istifa ederek, "bundan sonra, gaye-i mukaddese-i milliyemiz için, her türlü fedakârlıkla çalışmak üzere, sîne-i millette bir ferdi mücâhid suretiyle bulunmakta olduğu"nu bildiriyordu.

Trakya-Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyesi'nin Birinci Kongresi

Demirci Mehmet Efe, Kuvva-i Milliye saflarına katıldı.

Denizli'de Müdafaa-i Hukuk ve Redd-i İlhak Cemiyeti yerine, "Heyet-i Milliyenin kuruluşu.

1919, Menderes
Kurucu ve Yöneticiler: Denizli Mutasarrıfı Faik (Öztrak), Belevli Yusuf, Müftü Ahmet Hulusi, Müftüzade Kazım, Hamamcı Şeyh Mustafa, Tat Osmanoğlu Emin, Tavaslızade Mustafa, Küçükağazade Ali, Dr.Kazım, Dalamanlızade Şükrü Bey

Talat, Enver ve Cevat Paşalarla, Doktor Nazım Bey, İstanbul Divan-ı Harbi tarafından gıyaben idama mahkûm edildi.

İlk kez, "Misak-ı Milli içerisinde Türk Vatanı'nın bölünmez bir bütün olduğu" kararını içeren Erzurum Kongresi, Mustafa Kemal'in başkanlığında 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında toplandı.

İlk ulusal kongrenin önemi; gerekirse padişahlığa ve İstanbul hükümetine rağmen, ulusun kendi kaderini kendi eline almasının vurgulamasıdır. Kongreye çoğunluğu işgal altındaki 5 doğu ili Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis ve Van'dan gelen 62 delege katılmış; 2 hafta süren kongrede alınan kararlar Kurtuluş Mücadelesi'nde izlenen çizgide önemli ölçüde belirleyici olmuştur.

Kongreyi geçici başkan olarak Erzurum delegelerinden Hoca Raif Efendi açmış; yoklamanın ardından yapılan oylamada Mustafa Kemal Paşa kongre başkanlığına getirilmiştir.

ERUZURUM KONGRESİ'NİN ÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ

1- Manda ve himaye reddedilerek ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir.
2- İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiş ve Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalandığı anda Türk vatanı olan topraklarının parçalanamayacağı açıklanmıştır.
3- Toplanış şekli bakımından bölgesel olmasına karşın aldığı kararlar bakımından milli bir kongredir.
4- İlk defa geçici bir hükümetin kurulacağından bahsedilmiştir.
5- Erzurum Kongresi Sivas kongresine bir ön hazırlık çalışması niteliğindedir.
6- İlk kez başkanlığını Mustafa Kemal'in yaptığı dokuz kişilik bir Temsil Heyeti oluşturuldu. Bu Temsil Heyeti bir hükümet gibi görev yapacaktır. (Temsil Heyeti'nin görevi TBMM'nin açılmasına kadar devam edecektir.)
7- Erzurum Kongresinin bir önemi de Batı Anadolu'da Yunan kuvvetlerine karşı mücadele eden Kuva-yi Milliye üzerinde büyük moral etkisi yaptı.
8- Erzurum Kongresi Mustafa Kemal'in sivil olarak görev aldığı ilk yerdir. Bölgesel bir kongredir.

10 Temmuz 1919 Perşembe günü, Vilâyâti Şarkiye Müdafaa-ı Hukuk-ı Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesi'ne, Cemiyet Merkezi'nden gelen resmî bir yazı ile, Aza olarak kaydedildi. O zamanki Kanunlara göre de Asker ve Devlet Memurları, "Siyasî Cemiyetler"e aza olamazlardı.

Aynı günkü aynı yazı ile, M. Kemal Paşa, Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum Şubesi'nin "Heyet-i Faâlesi Birinci Reisi" ve onunla işbirliği ederek kurtuluşumuz yolunda çalışan Emekli Deniz Kurmay Albayı ve Eski Bahriye Nâzırı, Hüseyin Rauf (ORBAY) Bey de, "İkinci Reis" seçildiler.

Mustafa Kemal Paşa ile Hüseyin Rauf Bey'in, Erzurum Kongresi'ne Erzurum Mümessili olabilmeleri için, onlar şehre gelmeden önceki Cemiyet Kongresince Mümessil seçilen iki Erzurumlu, 20 Temmuz 1919 Pazar günü istifa ederek, yerlerini bu iki kişiye bıraktılar.

23 Temmuz 1919 Çarşamba günü açılan Büyük Erzurum Kongresi'nde, Erzurum Mümessili Mustafa Kemal Paşa, Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti Trabzon şubesinden gelen 17 Mümessille Erzurumluların önceden anlaşması üzere, 38 red oya karşılık 47 kabul oyuyla Kongre Reisi seçildi.

7 Ağustos 1919 Perşembe günü biten Erzurum Kongresinde, bu Kongreyi tertip eden "Vilâyât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti" ile, "Trabzon Muhâfaza-i Hukuk Cemiyeti"ni birleştirildi ve "Şarkî-Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adıyla, merkezi Erzurum olmak üzere yeni bir Cemiyet kuruldu.

Mustafa Kemal Paşa, o gün, "Şarkî-Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"ne ve Kongre dağıldıktan sonra, onu temsil ederek çalışacak olan "Temsil Heyeti'ne, "Erzurum Mümessili" seçildi. Aynı gün yapılan "Temsil Heyeti Mümessilleri" toplantısında, Erzurum Mümessili M. Kemal Paşa, "Temsil Heyeti Reisi" seçildi.

Mustafa Kemal, Sivas Kongresi'ni bu sıfatıyla topladı ve Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında tüm Reddi İlhak ve Milli Müdafaa cemiyetleri bir araya toplandı. A-RMH Cemiyetlerinin yönetim unsuru da Heyet-i Temsiliye oldu. 23 Nisan 1920'de Ankara'da Büyük Millet Meclisi açılınca Heyet-i Temsiliye yetkileri TBMM'ye geçmiş oldu.

Heyet-i Temsiliye kadroları, sonraki zamanlarda TBMM'de görev aldılar ve Müdafaa-i Hukuk Grubunu kurdular.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 9 Ağustos 335 (9 Ağustos 1919) Ordu Müfettişliği'nden mazul ve askerlikten müstafi olan müşarünileyhin silk-i askeriden ihracı ve haiz olduğu nişanların refi ve Fahri Yaveran Unvanının nezi hakkında irade çıkmıştır.

Kongre'de, bölgesel nitelikteki ikinci Nazilli Kongresi'ne katılacak delege secimleri yapıldı.

Ali Galip Olayı, Sadrazam Damat Ferit Paşa hükumetinin, Elazığ Valisi Ali Galip Bey'in önderliğinde, beraberinde İngiliz istihbarat subayları da olmak üzere, Sivas Kongresi'nin yapılmasını engellemeye ve Mustafa Kemal Paşa'yı ortadan kaldırmaya, Heyet-i Temsiliye ve Millî Mücadeleyi durdurmaya çalıştığı girişim.

Demirci Mehmet Efe, Aydın ve havalisinde Kuvva-i Milliye kumandanı oldu.

04-11 Eylül 1919 tarihleri arasında, Sivas Kongresi, Mustafa Kemal'in başkanlığında toplandı.

Erzurum kongresine oranla daha az üye olmasına karşın geniş bir bölgenin katılımın sağlandığı bu kongre ile "Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyetleri"nin mücadelesi ve birliği karar altına alındı. Erzurum Kongresi gibi Sivas Kongresi'nde de Mîsâk-ı Millî manifestosunun ana hatları belirlendi. Kararlar tüm yurt için geçerli kılındı.

Gönen'de Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin fiilen teşekkülü.

Savaşın galibi İtilaf Devletleri ile Avusturya arasında imzalanan anlaşma ile Avusturya-Macaristan imparatorluğu bir çok devlete bölündü. Paris dışındaki Saint-Germain-en-Laye Şatosu'nda imzalanan anlaşmanın ardından;

Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya kuruldu,
Romanya Transilvanya ve Bessarabia'yı da kapsayacak şekilde genişledi,
Polonya'ya Avusturya ve Almanya tarafından işgal edilen topraklar verildi.
Avusturya, Versay Anlaşması'nda Almanya'nın da yaptığı gibi, askeri güçlerinin sınırlandırılmasını kabul etmek durumunda kaldı.

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti teşkil edildiğine dair beyanname, Mustafa Kemal Paşa'nın imzasıyla Sivas Vilayeti'ne verildi.

Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Hey'et-i Temsîliyyesi, cemiyetin en yüksek idare organı ve çeşitli yerlerde kurulmuş olan müdâfaa-i hukuk ve redd-i ilhak cemiyetleri de bunun birer şubesi sayıldılar.

Ana amacı Osmanlı Devleti'nin dağılma tehlikesine karşı "İslâm halifeliği ve Osmanlı saltanatının varlığını korumak" (Nizamnâme, md. 3) olan Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Sivas Kongresi'nde tesbit edilen nizamnâmesine göre;

--- Hey'et-i Temsîliyye vatanın bütününü temsil edecek (md. 7/VII), eğer Osmanlı hükümeti İtilâf devletlerinin baskısıyla anayurdun bir parçasını bırakmak zorunda kalacak olursa,
--- Temsil Heyeti mukaddes halifelikle Osmanlı saltanatına olan bağlılığını sürdürerek vatanı Rum ve Ermeni ayakları altında çiğnetmemek için derhal geçici bir yönetim kuracak,
--- kongrenin aldığı kararları Türk milletine, İstanbul hükümetine ve yabancı devletlere duyuracaktı.

Bu şekilde Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti, vatanın bütünü adına konuşmak ve iş görmek yetkisine sahip meşrû ve millî bir teşkilât haline geldi.

Sivas Kongresi'nin 8. Umumi Toplantısı'nda 'İrade-i Milliye' adıyla gazete çıkarılmasına karar verildi. Gazete derhal neşriyata başladı.

Suriye ve Kilikya'daki işgal kuvvetlerinin değiştirilmesi hakkında İngiliz - Fransız Anlaşması.

Türkiye'nin ilk legal sosyalist partisi İstanbul'da Dr.Şefik Hüsnü Değmer ve Ethem Nejat tarafından kuruldu.

*** Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası, Eylül 1919'da İstanbul'da, Mehmed Vehbi (Sandal), Vedat Nedim (Tör), Ali Nizamî, Mümtaz Fazlı (Taylan), Nurullah İsmâil (Yeğenoglu), Dr. Şefik, Hüsnü Bey gibi sosyalistler tarafından kurulan parti.

Almanya'ya eğitim için gidip sosyalist fikirlerin etkisinde kalan gençler, Temmuz 1919'da İstanbul'a gelip, parti kurma çalışmalarına başladılar. Eylül 1919'da kuruluşu tamamlayarak bir kısmı Anadolu'ya geçti. Bir kısmı ise İstanbul'da çalışmalarını sürdürdü. İstanbul'da kalanlar, III. Enternasyonal'e girerek gizli çalışmalarını sürdürdüler. Bazı üyeler bu tutuma karşı koymak için direndiler. Vedat Nedim (Tör), Şevket Süreyya (Aydemir), İsmâil Hüsrev (Tökin), Burhan Asaf (Belge) Sovyetler Birliği'nin görüşlerini kabul etmediklerin için partiden çıkarıldılar.

Fırka, II. Meşrutiyet yılları boyunca işlenmiş olan Osmanlı tarzı sosyalizm tipinden farklı bir ideoloji sunarak, Marksist-Leninist fikirlere önem verdi. "Kurtuluş" dergisinde bu fikirleri işledi. İstanbul'daki fırka mensupları "Aydınlık" dergisinde toplandılar. Anadolu'dakiler ise, Türkiye Halk İştirâkiyûn Fırkası'nın kurucuları olarak "Yeni Hayât" dergisini çıkardılar. Ağır tenkitlere uğrayan Aydınlıkçılar, halka ve köylüye hitâp etmek için "Orak-Çekiç" dergisini çıkardılar. Diğer sosyalistlerle birleşerek ortak cephe kurmak isteyen bu fırka mensupları, 1919 seçimleri öncesinde bu yönde çalıştıysa da başarı gösteremedi. Fakat işçi hareketleri tertip etmekten geri kalmadılar. Daha sonra da aynı türden teşebbüsleri başarısızlıkla sonuçlandı.

Dâmâd Ferîd Paşa hükümetinin politikalarına karşı çıkan fırka, TBMM döneminde de devam etti. 1924 yılında fesh edilerek son buldu.

İşçi Partisi, kendisinin Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası'nın tarihsel mirasçısı olduğunu belirtmektedir.

Birinci Bozkır ayaklanması. (Bastırılışı 4 Ekim 1919)

İngilizler, Samsun ve Merzifon'dan çekildiler.

Bursa'da Müdafaa-i Hukuk Heyet-i Merkeziyesi"nin kuruluşu.

Kirmasti (Mustafakemalpaşa)'de, "Müdafaa-i Hukuk Heyet-i Merkeziyesi"nin kuruluşu.

Yunan zulmünü incelemek için kurulan "Milletlerarası Tahkik Komisyonu" hazırladığı raporu Paris Konferansına sundu.

Konya'da ilk "Müdafaa-i Hukuk Cemiyet-i Heyet-i Merkeziyesi"nin kurulması.

Trakya-Pasaeli Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti Ikinci Kongresini yaptı.

İkinci Bozkır Ayaklanması.

Erzurum ve Sivas Kongrelerine engel olamayan Damat Ferit Hükümeti istifa etmiş ve yerine Ali Rıza Paşa tarafından yeni bir hükümet kurulmuştu.
Ali Rıza Paşa Anadolu hareketiyle bağlantının kesilerek düşmanca tavır sergilenmesi ile hiçbir sonuca ulaşılamayacağı düşüncesi ile yeni hükümetin Bahriye Nazırı Salih Paşa'yı, Heyet-i Temsiliye Başkanı Mustafa Kemal Paşa ile görüşmelerde bulunması amacıyla Amasya'ya göndermiştir. Yapılan görüşmelerde "Amasya Protokolü" imzalanmıştır.

AMASYA PROTOKOLÜ
1. Türk vilayetleri düşmana terk olunmayacak, hiçbir biçimde manda ve himaye kabul edilmeyecek, Türk vatanının bütünlüğü ve bağımsızlığı korunacak.
2. Azınlıklara siyasi egemenliğimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar tanınmayacak.
3. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, İstanbul Hükümeti tarafından resmen tanınacak.
4. İtilaf Devletleri ile yapılacak olan barış görüşmelerinde Temsil Heyeti'nden de bir temsilci bulunacak.
5. İvedi olarak Anadolu'da halkın özgür seçimiyle bir meclis toplanacak.
6. Anadolu hareketi, İstanbul Hükümetini küçümseyici ve yok sayıcı davranışlardan kaçınacak.

1. ANZAVUR İSYANI: Manyas bölgesinde başlayan ve Susurluk-Gönen-Ulubat'ı içine alan bölgeye yayılan Birinci Anzavur Ayaklanması. (Bastırılması 30 Kasım 1919)

Kuvva-ı İnzibatiye Kumandanı Ahmet Anzavur, Anadolu'daki Milli Kuvvetlere karşı mücadeleye başladı.

Hart Olayı. Bayburt'un Hart bucağında, Şeyh Eşref Ayaklanması başladı. (Bastırılması 25 Aralık 1919)

Urfa'nın Fransızlar tarafından işgali.

Sütçü İmam, Kahramanmaraş'ta Fransız işgalcilere ilk kurşunu attı.

İstanbul işgal kuvvetleri komutanlarından İngiliz General Milne, Anadolu'nun batısında Türklerle Yunanlılar arasında bir sınır belirledi. Bu sınıra Milne Hattı denir. Belirlenen bu sınırı, 3 Kasım 1919'da Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya bildirdi.

Milne Hattı; Ayvalık'ın kuzeyindeki Aymazdağı'ndan güneye doğru Tatarköy, Keşelli, Sart, Bademlik, Umurlu, Selçuk'tan geçiyordu.

Merkezi Sivas'ta olmak üzere "Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti" kuruldu. Cemiyet kısa zamanda Anadolu'da bir şube açtı

Silifke'de, "Müdafaa-ı Hukuk Cemiyeti"nin kurulması.

Balıkesir'de İzmir Doğru Gazetesi yayına başladı.

Gümülcüne'de halk temsilcilerinin katılımıyla bir kongre toplanması ve Batı Trakya'nın gelecekteki durumunun görüşülmesi, (Gümülcüne Kongresi)

Bulgaristan, İtilaf Devletleri ile Paris'in banliyösü Neuilly'de imzaladığı anlaşma ile yeni oluşan Yugoslavya, Romanya ve Yunanistan'a toprak vermek durumda kaldı ve Ege Denizi bağlantısını kaybetti. Bulgar devletine de orduda asker kısıtlaması getirildi.

Aralık 1919'da yapılan umumî seçimde, Erzurum Fahrî Hemşehrisi Mustafa Kemal Paşa, VI.Osmanlı Meclisi için, oy çokluğu ile "Erzurum Mebusu" seçildi ve Seçim Mazbatası, 6 Ocak 1920 Salı günü Erzurum'da yazılarak mühürlenip imza ile tasdikleri yapıldıktan sonra, Ankara'ya kendisine gönderildi.

Karadeniz bölgesi Rumları tarafından, Batum'da "Pontus Rum Hükümeti" adıyla bir hükümet kuruldu.

Mustafa Kemal ve Heyet-i Temsiliye, 19 Aralık 1919 tarihinde Sivas'tan Ankara'ya hareket etti ve 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara'ya geldi.

(d.1853 - ö.1920)

Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti

III.Batı Trakya Türk Cumhuriyeti

Âzerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Kuvay-i Milliye'ci Yahya Kaptan, Gebze'de İstanbul Hükümeti'nin adamlarınca öldürüldü.

Ankara'da "Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"nin organı olarak, Hakimiyet-i Milliye gazetesi yayımlandı.

1. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan Milletler Cemiyeti ilk toplantısını 10 Ocak 1920'de Paris'te yaptı.
Örgüt, daha sonra yerini Birleşmiş Milletler adında başka bir örgüte bırakacaktır.
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Milletler Cemiyeti'nin komuta konseyinin 5 daimi üyesi, Birinci Dünya Savaşı galipleri olan;
ABD, İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya'ydı.
Türkiye, Misak-ı Milli'yi henüz gerçekleştiremediği gerekçesi ile uzun süre üyelikten geri dursa da... 18 Temmuz 1932′de cemiyete üye oldu.
Türkiye'nin Milletler Cemiyeti üyeliği, kanımızca, Misak-ı Milli hedeflerinin geri bırakılması anlamındadır.
2. Dünya Savaşı'nın zeminlerini hazırlayan cemiyet... savaşın ardından 18 Nisan 1946'da Cenevre'de toplanan XXI. Genel Kurulda alınan karar ile kendisini feshetti.

Yapılan seçimler sonunda 6. Meclis-i Mebusan ilk toplantısını 12 Ocak 1920'de yaptı. Erzurum mebusu seçilen M.Kemal bu oturuma katılmadı.

5. Meclis-i Mebusan'ın feshinden sonra aslında, meclisi tekrar faaliyete geçirmek planlanmıyordu. Ancak Mustafa Kemal'in etkin bir biçimde Milli Müdafaya öncülük yapabilmesi için Meslis-i Mebusan başkanı olması düşünüldü. 6. meclis için yapılan mebus seçimlerinde daha çok Müdafaa-i Hukuk grubunun belirlediği adaylar seçildi.

6. Meclis-i Mebusan'da Felah-ı Vatan Grubu kuruldu. Bu grup, Misak-ı Milli'nin kabulünü sağladı. Mustafa Kemal'in Meclis-i Mebusan Başkanı seçilmesi ise başarılamadı. Bunun üzerine Meclis, çalışmalarını güvenlik nedeniyle durdurarak, Ankara'da Mustafa Kemal'in etkin olabileceği yeni bir meclisin kurulmasını sağladı. 6. Meclis-i Mebusan üyeleri Ankara'da açılan meclise katıdlılar.

Maraş bölgesinde, yerel kuvvetlerle Fransızlar arasında "Araplar Çarpışması".

Sultanahmet Meydanı'nda 150 bin kişinin katıldığı büyük bir miting yapıldı.

İzmir'in işgal edildiğinin duyulmasıyla birlikte, başta İstanbul olmak üzere tüm yurtta derin infial uyandı. Bunun üzerine İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda bir dizi protesto mitingi yapıldı. Mitingleri "Karakol Cemiyeti" ve "Türk Ocakları" organize ediyordu. Bu mitinglerde Şair Mehmet Emin Yurdakul, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Halide Edip Adıvar, Şükufe Nihal gibi hatipler konuşmuştur. Sultanahmet mitingleri Anadolu direnişinin moral ve kadro kaynağı olmuşlardır.

Soma ve Salihli cephelerinde "Milne Hattı" işgal edildiği için başlayan Yunan saldırıları, ağır kayıplar verdirilerek püskürtüldü.

Maraş Kalesine Fransız bayrağı çekilmesi üzerine, Maraş halkının direnişi başladı. Maraşlılar, kale duvarlarına tırmanarak, Fransız bayrağının indirdi ve yerine Türk bayrağı çekti.

Gelibolu - Akbaş mevkisindeki cephane deposuna, Kuvva-i Milliye kahramanlarından Köprülülü Hamdi ve arkadaşları baskın yaparak, bulunan silah ve mühimmatı kaçırdı.

İstanbul'da toplanan son Meclis-i Mebusanda, yurtsever "Felah-ı Vatan" grubu ve Anadolu hareketine sempati ile bakan Ali Rıza Paşa'nın girişimiyle gizli bir oturum yapıldı. Toplantıda "Misak-ı Milli" kabul edildi. Bu aynı zamanda Anadolu Hareketi'nin de programı oldu.

Misak-ı Milli, 31 Mart Vak'ası ile başlayan işgal döneminde, Kurtuluş Savaşının temelini ve ana esaslarını oluşturur. Mustafa Kemal öncülüğünde ki Anadolu Halk Hareketi ile Osmanlı Devleti'nin ortak karar ve beyanlarıdır.

İngiltere Milletler Cemiyeti'ne üye oldu.

Kuva-yı Milliye, Fransız işgalindeki Urfa'yı kuşattı.

Fransızlar, Maraş'tan çekildi.

2. ANZAVUR İSYANI

Osmanlı Mebuslar Meclisi, kabul ettiği Misak-ı Milli Kararı'nın basında yayınlanmasını ve bütün yabancı parlamentolara bildirilmesini kararlaştırdı.

Oltu'da "Şura Hükümeti"ni yöneten "Oltu İslam Terakki Komitesi, ilk genel kongresini yaptı.

Bağımsız Hiva ve Buhara hanlıkları (Özbekistan) Ruslar tarafından ilhak edildi.

Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti

Öğretmenler birikmiş bütün maaşlarının ödenmesini istediklerinden 1 Mart 1920 tarihinden itibaren greve başladılar. Greve 200 okuldan 944 öğretmen katılmış ve grevden 20.000 öğrenci etkilenmiştir. Öğretmenler, yaptıklarının bir grev olmadığını, çünkü maaş artışı değil maşlarının ödenmesini istediklerini açıkladılar. 4 Aralık 1920 tarihli TBMM toplantısında konu gündeme geldi.

Urfa bölgesinde Kuva-yı Milliye, Fransız Kuvvetlerine taarruz başlattı. Şiddetli çarpışmalar yaşandı.

Yeşilay, Birinci Dünya Savaşı sırası ve sonrasında işgal güçlerinin toplumumuzda alkol ve uyuşturucu maddeleri yaygınlaştırmasını ve işgale karşı mücadele ruhunun yıkılmasını önlemek amacıyla dönemin Şeyhülislam'ı İbrahim Haydarizade'nin himayesinde, Dr. Mazhar Osman Uzman ve arkadaşları tarafından Sultan Vahdeddin'in izniyle 5 Mart 1920'de İstanbul'da "Hilal-i Ahdar" adıyla kurulmuştur.

Yeşilay'ın kurulduğu 1 - 7 Mart tarihleri ülkemizde Yeşilay haftası olarak kutlanmaktadır.

"Hilal-i Ahdar" ismi daha sonra "Yeşil Hilal" ve "Yeşilay" olarak değiştirilmiş, 1934 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhurbaşkanlığı, İsmet İnönü'nün Başbakanlığında, Bakanlar Kurulu kararıyla Yeşilay'a "kamuya yararlı dernek statüsü" verilmiştir.

(11 Mart 1884 - 6 Mart 1920)
Asker, öğretmen ve yazar. Türk edebiyatının önde gelen hikâye yazarlarındandır. Türkiye kısa hikâyeciliğinin kurucu ismidir. Ayrıca edebiyatta Türkçülük akımının kurucularından olup, Türkçede sadeleşmenin savunucusudur.

İstanbul, İngiliz askerleri tarafından resmen işgal edildi. Meclisi Mebusan'da direniş yanlısı mebuslar ve bazı aydınlar tutuklandı. İstanbul'un en kara günleri olarak tarihe geçti.

İngilizlerin İstanbul'da Şehzadebaşı karakolunu basarak, 6 Türk erini şehit etmeleri.

İngilizler, Eskişehir ve Afyonkarahisar'dan çekildiler.

İşgal güçleri 16 Mart 1920 tarihinde İstanbul'u resmen işgal etmiş, milletvekilleri 18 Mart'ta "çalışmaya uygun ortam oluncaya kadar" Meclisi tatil etmişlerdir. 1920 Meclisine Erzurum Milletvekili olarak seçilen ancak, İstanbul'a gitmeyen Mustafa Kemal, bu durum üzerine Temsil Heyeti Başkanı sıfatıyla 19 Mart'ta bir genelge yayınlamış ve meclisin Ankara'da toplanacağını bildirmiştir.